المیزان فى تفسیر القرآن
المیزان فى تفسیر القرآن
المیزان فى تفسیر القرآن
مؤلف:
سید محمد حسین طباطبائى (م 1402 ق).
زندگینامه و اظهار نظرها:
علامه طباطبائى، حکیمى الهى، مفسر قرآن، اسلام شناس و فقیهى بزرگ و
دانشمندى آگاه بود که اندوخته هاى فراوانى در زمینه فلسفه شرق و غرب داشت.
او در علومى چون: ادبیات، کلام، نجوم، هیئت و ریاضیات سرآمد بود. آثارعلمى
او در زمینه هاى مختلف، هر کدام گواه صادقى بر احاطه و عظمت مقام علمى وى
است.
استاد شهید مطهرى درباره علامه چنین مى گوید: «این مطالب را من همه اش را
از علامه طباطبائى گرفته ام; یعنى اصولاً من بیشتر مطالبى را که در کتابها
و نوشته هاى خود دارم، شاید ریشه هایش را از علامه طباطبائى و خصوصاً از
المیزان گرفته ام. علامه طباطبائى خیلى شخصیت عجیبى است. ایشان یک سبک
بیان و اسلوب خاصى دارند. مطالب عالى، عالى ترین مسائل و معارف را آن چنان
به راحتى و در جملات کوتاه بیان مى فرمایند که وصف ناشدنى است و حتى
خودشان هم گاه توجه ندارند; یعنى به نظر من ایشان مطالب را در یک حالت
الهام مانند مى نویسد».[1]
استادان:
آیت الله نائینى، شیخ محمد حسین اصفهانى، سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ محمد
على سرابى، سید حسین بادکوبى، سید ابوالقاسم خوانسارى، آیت الله حجت کوه
کمرى، میرزا على اصغر ملکى، آیت الله حاج میرزا على آقا قاضى
شاگردان:
استاد مطهرى، جوادى آملى، حسن زاده آملى، شهید بهشتى، سید موسى صدر، ناصر
مکارم شیرازى، محمد مفتح، ابراهیم امینى، محمد تقى مصباح، سید جلال الدین
آشتیانى و جعفر سبحانی، حسینعلی منتظری و محمد علی ابطحی و ... .
تألیفات:
تفسیر المیزان، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مبدأ و معاد، سنن النبى، وحى یا
شعور مرموز، قرآن در اسلام، شیعه در اسلام، اصول عقاید، بدایه الحکمه،
نهایه الحکمه و... .
معرفى اجمالى کتاب:
تفسیر المیزان، یکى از بزرگ ترین آثار علامه طباطبائى و به حق در نوع خود
کم نظیر و مایه مباهات و افتخار شیعه است و پس از تفسیر تبیان شیخ طوسى و
تفسیر مجمع البیان طبرسى، بزرگ ترین و جامع ترین تفسیر شیعى و از نظر قوت
مطالب علمى و مطلوبیت روش، تفسیر منحصر به فردى است.
ویژگى مهم این تفسیر، روش تفسیرى قرآن به قرآن است. این روش در کار ایشان،
تنها به در کنار هم گذاشتن آیات، براى درک معانى واژه خلاصه نمى شود; بلکه
موضوعات مشابه و مشترک در سوره هاى مختلف را کنار یکدیگر قرار مى دهد و
براى درک پیام آیه، از آیات دیگر کمک مى گیرد. علامه در آغاز تفسیر، مقدمه
اى نگاشته و در آن نگاهى اجمالى به سیر تطور تفسیر و روشهاى آن دارد.
یکى از ابعاد چشمگیر المیزان، جامعه گرایى تفسیر است که بى گمان این خصیصه
برخاسته از اندیشه و گرایشهاى اجتماعى مؤلف آن است. از مسائل بارز در
تفسیر المیزان، توجه به شبهات و اشکالات مخالفان و نقد و بررسى آنها است.
گرچه شبهات کلامى اشاعره و معتزله و مرجئه و دیگر فرقه هاى مذهبى اسلام
مورد توجه علامه بوده است، اما عنایت اساسى وى به شبهات مادى گرایان و
مستشرقان و پاسخ به آنها بوده است. از جنبه هاى اساسى دیگر این تفسیر، مى
توان به تلاش مفسر براى انطباق دین با تحولات زمان و عنایت به بحثهاى علمى
و فلسفى و کلامى اشاره کرد.
وضعیت نشر:
چاپ سوم این کتاب، به همت دارالکتب الاسلامیه در 20 جلد به زبان عربی به سال 1393 ق چاپ و منتشر شده است.
همچنین کتابهای بسیار درباره این تفسیر نوشته شده است.
همچنین این کتاب توسط سید محمد باقر موسوی همدانی در 40 جلد و ناصر مکارم شیرازی و دیگران در 20 جلد به فارسی ترجمه شده است:
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. مهر تابان، ص 44.
محمدرضا ضمیری- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، ص 511- 513
